BAHÇIVAN Gıda A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı Erdal BAHÇIVAN görüşlerini bizimle paylaştı. (01 Mart 2007)
Türkiye'de ki süt ve süt ürünleri pazarını genel olarak değerlendirir misiniz? Sektörünüzde beklediğiniz gelişmeler ve değişikler nelerdir?
Türkiye’ deki kayıtlı süt ve süt ürünleri sanayi, gıda sektöründe önemli bir paya sahip, gelişime açık, aynı zamanda yoğun bir rekabetin yaşandığı bir yapıya sahiptir.
2005 yılı Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre süt üretimi, 10.026.202 tonu inek sütü olmak üzere toplam 11.107.896 ton, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı verilerine göre yıllık kişi başı süt tüketimi yaklaşık 138,14 kg’dır.
Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nın yaptığı projeksiyonlarda, 2013 yılında 20 milyon tonu endüstriyel kullanım olmak üzere toplam süt üretiminin 23 milyon tona, kişi başına 250lt olmak üzere toplam tüketimin ise 20 milyon tona ulaşmasının, hedeflendiği görülmektedir.
Bu kapsamda, yürütülen çalışmalar ve uygulanan teşvikler ile son dönemde süt üretiminde belli bir artış gözlenmekte olup, belirlenen hedefler çerçevesinde bu artışın kademeli olarak devam etmesi beklenmektedir. Hedeflenen üretim artışının, yine kademeli olarak yurtiçi tüketim ve ihracat miktarlarında da artışı sağlayacağı tahmin edilmektedir.
Sektörünüzün yaşadığı sıkıntılar nelerdir? Çözümler konusundaki önerileriniz nelerdir?
Türkiye’de süt ve süt ürünleri sanayi, hammadde temininden pazarlamaya dek pek çok sorununun yaşandığı bir yapıya sahiptir.
Sektörde yoğun bir kayıt dışılık hakimdir.
Modern teknoloji ile üretim yapan ve her aşamasında denetlenen kayıtlı sanayinin en büyük rakibi sağlık koşulları bilinmeyen ve denetlenemeyen merdiven altı üretimdir. Kayıtlı ve güvenilir firmalar ile kayıt dışı üretim yapan firmaların aynı pazarda yer almaları haksız rekabeti de beraberinde getirmektedir.
AB ülkelerinde sanayiden geçen süt, ortalama % 95 seviyelerinde iken, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı verilerine göre, Türkiye’de üretilen sütün % 27'si büyük işletmeler tarafından, %33'ü orta boy işletmeler ve mandıralar tarafından işlenmekte, % 20'si kaynakta tüketilmekte ve %20'si maalesef sokak sütü olarak satılmaktadır.
Sağlıklı, kaliteli ve sürekli hammadde temininde sorunlar yaşanmaktadır.
İşletmelerin (çiftlik) çok küçük ölçekli ve dağınık olmaları, teknoloji kullanımını, yeterli veterinerlik ve eğitim hizmetlerinin ulaştırılmasını dolayısıyla hijyenik ve kaliteli hammadde üretimini zorlaştırmaktadır.
İşletme ölçeklerinin optimum işletme büyüklüğüne ulaştırılması, hem çiftlik hem de sanayi boyutunda sağlıklı ve kaliteli üretim yapabilecek işletmelerin kurulması veya mevcut işletme yapısının bu yönde iyileştirilmesi hedeflenmeli ve desteklenmelidir.
İleriye dönük üretim planlaması yapılmasını neredeyse imkansız kılan üretim ve fiyatta yaşanan mevsimsel dalgalanmalar, piyasa istikrarını ve kapasite kullanımlarını da olumsuz yönde etkilemektedir. Bu dalgalanmaları, regüle edecek müdahale kurumlarının oluşturulması gerekmektedir.
Kalite – Fiyat ilişkisi yeterince göz önünde bulundurulmamaktadır.
AB ülkelerinde pazarlanan sütün kalitesi, fiyatını belirlemektedir. Türkiye’ de ise, süt üretiminin arttırılmasına yönelik politikalar genel olarak miktarın arttırılması yönünde gelişmiş, maalesef yağ ve protein oranları da dahil olmak üzere kalite kriterlerinin önemi göz ardı edilmiştir.
Sanayici tarafından kalite primi ödenmekle beraber devlet tarafından bugüne kadar miktar üzerinden ödenen süt primlerinin, kalite kriterleri baz alınacak şekilde yeniden düzenlenmesi gereklidir.
Nakit akışı ve finansman konularında sıkıntılar yaşanmaktadır.
Yasal altyapı eksiklikleri nedeniyle oluşan ilave maliyetlerin, mevcut sağlıksız finans altyapısı ile birleşmesi, kayıtlı tarım ve gıda sektörünün gelişmesine engel olmaktadır.
Halen ülkemizde, sanayicilerin, marketler aracılığı ile mallarını tüketiciye ulaştırdıkları sistemi düzenleyen istenen özelliklerde bir mevzuat bulunmamaktadır. Bu durum, firmaların mallarını süpermarketlere pazarlamasında ve mal bedellerinin tahsilatında belirsiz belirsizlik yaratmakla beraber vadelerin uzaması da nihai maliyetleri olumsuz etkilemektedir. Süt sektöründe, sanayici satın aldığı sütün bedelini 15 günlük aralarla üreticiye öderken marketlere sattığı nihai ürünün bedelini ancak 3–6 aylık vadelerle geri alabilmektedir. Süpermarketler kanununda gerekli düzenlemelerin yapılarak yürürlüğe konması sorunun giderilmesi bakımından önemlidir.
Ayrıca, işletme ve yatırım kredilerinin büyük yatırımcıların ihtiyaçları oranında ve zamanında karşılanamaması sektörde beklenen gelişimi olumsuz etkilemektedir.
Süt tüketim miktarı düşüktür.
Toplumun, özellikle de sağlıklı gelişmesi gereken çocuk ve gençlerimizin yeterli ve dengeli beslenmesi açısından vazgeçilmez bir besin kaynağı olan süt ve süt ürünlerinin ne yazık ki ülkemizdeki tüketim miktarı oldukça düşüktür.
Her yaş grubu için sağlıklı süt tüketiminin arttırılmasına ve tüketicilerin bu konuda bilinçlendirilmesine yönelik olarak kampanyalar düzenlenmesi ve bu kampanyaların desteklenmesi son derece önemlidir.
Dış ticaret imkanlarımız sınırlıdır.
Gerek gıda güvenliği gerekse yüksek üretim maliyetleri sebebiyle ihracat imkanlarımız oldukça kısıtlıdır. Bu kapsamda, hayvan hastalıkları ile mücadele, gıda güvenliği ve maliyetlerin düşürülmesi gibi konularda ciddi çalışmalar yapılmasına ve ihracat imkanlarının geliştirilmesine yönelik akılcı ve istikrarlı politikalar uygulanmasına ihtiyaç duyulmaktadır.
SETBİR ve TOBB' daki aktif görevleriniz boyunca sektörünüz için ne gibi gelişmeler sağlamayı hedefliyorsunuz?
Türk halkının yeterli ve dengeli beslenmesini sağlamak amacıyla, sağlıklı ve kaliteli, kayıt altına alınmış süt üretim ve tüketiminin arttırılması, gerek gıda güvenliği gerekse uygun üretim maliyetleri ile dünya ile rekabet edebilirliğin temin edilmesi en büyük hedefimizdir.
Bahçıvan Gıda’nın 2007 hedefleri nelerdir?
Bahçıvan Gıda 2007 yılında karlı olarak büyüme trendini devam ettirmeyi hedeflemektedir. Pazara yeni ürünler yada yeni üretim ve ambalaj teknolojileri getirerek, peynir tüketim alışkanlıklarına da yön vermeyi hedeflemektedir. Bu bağlamda ambalajlı peynir tüketimi alışkanlığını da tüketiciye kazandırmasına yardımcı olacaktır.
Bahçıvan Gıda’nın pazardaki konumu ve payı nedir? Pazarda (ürün, oyuncu ya da paylaşımda) değişiklik bekliyor musunuz?
Bahçıvan Gıda peynir pazarında yer alan 4 önemli oyuncudan bir tanesi olarak yer almaktadır. Alt kategorilere göre bu dört oyuncu arasında ciddi pazar payı paylaşımı rekabeti yaşanmaktadır. Bu yıl içerisinde de bu rekabetin daha sert olacağı kanaatindeyim..
Süt ürünleri ihracatınız var mı? Var ise hangi ülkelere ihracat yapıyorsunuz ve hedeflediğiniz yeni pazarlar var mı?
Üretmekte olduğumuz peynir çeşitlerinin büyük bir bölümünü ihraç etmekteyiz. İhracatını yaptığımız ülkelerin başında Ortadoğu ülkeleri gelmektedir. Hedeflediğimiz yeni pazarlar Afrika ve bazı Kuzey Afrika Ülkeleri ve Uzak Doğu Ülkeleridir.
Peynir altı suyu tozu fabrikası açmanız firmanızı nasıl etkiledi? Fabrikanızın sektöre katkıları ve yeni açılımları oldu mu?
Peynir altı suyu tozu kurutma tesisi 2001 yılında kurulmuş olup, peynir altı suyu tozunun yanında, süttozu ve peynir tozu gibi ülkemizde üretimi sınırlı olan yada hiç bulunmayan ürünler üreterek sektöre büyük katkı sağlanmıştır. Daha önceleri sınırlı bir kullanımı bulunan ve sadece lor peyniri yapımında kullanılan peynir altı suyu bu tesiste kurutularak katma değerli bir ürüne dönüştürülürken çevre korumasına da katkısı büyük olmuştur.
