Doğa Bitkisel Ürünler San. ve Tic. A. Ş. Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Feryal MENEMENLİ görüşlerini bizimle paylaştı. (1 Ocak 2005)

Ülkemizde çay sektörünün içinde bulunduğu durumu nasıl değerlendiriyorsunuz? Bu sektörde DOĞA’nın yeri nerede?

“Çay” denildiğinde bizim ülkemizde “siyah çay” algılanır... Kelime anlamı olarak da doğrusu bu, çünkü “çay” bir bitkinin adı.... Kuşkusuz siyah çay bir çok yönü ile ayrıca ve etraflıca tartışılması gereken, sorunlarına çözüm bekleyen önemli bir sektör.
Bugün, yaklaşık 770 bin dekarlık çay üretim alanı ve 160 bin tonluk kuru çay üretimi ile siyah çay üretiminde dünyanın 5. tüketiminde ise 4. ülkesi durumunda olan Türkiye önemli bir siyah çay tüketicisi olma niteliğini taşımakta.

Ancak yakın geçmişe kadar bu dar kapsamda algılanan “çay” tanımı bugün sınırlarını genişletmiş, bitki çayları, aromalı meyve çayları, aromalandırılmış siyah çaylar, yeşil çay, hazır (instant) çay ya da buzlu çay gibi çeşitler de çay sektöründen hızla pay almaya başlamıştır. Bu henüz küçük ancak hızlı büyüyen bir kategori olarak görünmekte... Örneğin, geçtiğimiz yıl 1300 tonluk bir hacime sahip olduğu öngörülen bitki ve meyve çaylarının toplam çay kategorisindeki payı halen %1’ler civarında. Piyasaya girecek yeni oyuncularla birlikte 2005’de %30 gibi bir oranda büyüyeceği öngörülen bitki ve meyve çayları kategorideki bu gelişim, 16 yıldır bitkisel çaylar alanında “pazar oluşturucu” rolünü sürdüren şirketimiz için de yavaş yavaş emeklerin karşılığının alacağımız keyifli bir dönemin kapıda olduğunun sinyallerini vermekte...
DOĞA, bilindiği gibi yalnızca bitkisel çay üreten bir firma değil... Şirketimiz kuruluşundan bu yana gıda sektörünün esmer şekerden şekersiz reçellere ve kahvaltılık tahıl ürünlerine kadar değişen farklı kategorilerinde ürettiği hiç bir katkı içermeyen, tamamen doğal ve fonksiyonel besin maddeleri ile “doğal ve katkısız fonksiyonel besinler” alanında ülkemizde yeni bir akımın öncüsü olmuştur. Bu geniş ürün gamı içinde kuşkusuz, bitkisel çaylar önemli bir ürün grubunu oluşturmaktadır.

Şirketimiz her alanda olduğu gibi, misyonu gereği poşet bitkisel çay alanında da gerek ürün tasarımı gerekse ambalaj teknolojisi açılarından piyasadaki örneklerinden bir adım önde olmayı hedeflemiş, gerek yaratıcı ürün seçimleri gerekse ambalaj yapısı ile bu hedefe ulaşmaya çalışmıştır. Örneğin, DOĞA, bugün Türkiye’de poşet çay alanda en ileri ambalaj teknolojisine sahip olma özelliğini taşımaktadır. Poşet çaylarda kullanılan ısı ile kapatılmış iç yüzeyi laminasyonlu kağıt poşetler sayesinde 4 yıl boyunca ilk günkü tazeliklerini koruyabilmektedir. Bu ve buna benzer artı değerler taşıyan ürün yapısı ile Doğa, önümüzdeki dönemde de, hep gözettiği yenilikçi çizgisinden ödün vermeden ürün yelpazesini daha da geliştirerek, hem bitkisel çayda hem de sağlıklı gıda sektörünün diğer alanlarındaki lider konumunu korumayı hedeflemektedir.

Son yıllarda ülkemizde siyah çay dışındaki bitkisel içeceklere ilgi artmış durumda. Bunun nedeni nedir? Bu artışın size etkisi ne oldu?

Bir yandan son yıllarda beslenme alışkanlıklarına bağlı olarak artan kronik hastalıklar ve yaşanan çevre felaketlerine bağlı olarak toplumun sağlıkla ilgili bilinçlenmesi ve beslenmede giderek sağlık faktörünün öne çıkması, diğer yandan giderek artan ortalama insan ömrüne bağlı olarak insanların, yaş ilerledikçe hastalanıp tedaviye gereksinim doğmadan yaşam kalitesini yüksek tutmak ve iyi bir seviyede sürdürebilmek tutkusu, doğal ve fonksiyonel besinlere yönlenmeyi ve buna bağlı olarak da bitkisel çay tüketiminde önemli artışları da beraberinde getirmiştir.
Ülkemiz her ne kadar bu konuda batılı örneklere göre 10-15 yıllık bir farkla bu akıma ayak uydurdu ise de, nüfusunun büyük çoğunluğu 30 yaş altında olan ülkemizin gelecek nesillerinin bu konuda daha duyarlı ve seçici olacağı göz önünde bulundurulduğunda geleceğin bitkisel çaylar açısından ümit vaadettiğini söylemek yanlış olmaz. Bu gelişmenin 16 yıldan bu yana bu alanda öncülük yapan DOĞA’yı da olumlu etkileyeceğine inanıyorum.

2005 Yılında piyasaya çıkacak yeni ürünlerinizden söz eder misiniz?

2005 Yılı bitkisel çay sektörünün sanıyorum gerçek büyüme yılı olacak. Çünkü Lipton, Ülker, Sabancı gibi bazı büyük oyuncuların da bu sektöre girmekte olduğunu duyuyor ya da görüyoruz. Bana göre bunun, sektörün gerçek yaratıcılarına, liderlerine ve uzmanlık alanı bu olan firmalarına çok katkısı olacak. Çünkü gerçekleştirilecek yoğun iletişimle tüketici yönlendirilecek, bilinçlendirilecek ve bu da pazarı büyüttüğü gibi, yıllarca bu işi yapmış, bu alanda otorite olarak algılanan firmaların daha da ön plana çıkmasını sağlayacak ve önünü açacak.
Biz bu koşullarda, DOĞA olarak bitkisel çay konusundaki pozisyonumuzu değiştirmedik. Çünkü mevcut ürün gamına bakıldığında da anlaşılacağı gibi, zaten diğer firmalara göre farklı bir misyonu var Doğa’nın... Bu sebeple önümüzdeki yıl da Türk tüketicisinin fazla tanımadığı, Ekinazya, Ninjin (ginseng) ya da Mate gibi yeni, ardında dayanacak bilimsel veriler olan, hem fonksiyonel hem de lezzetli ürünler çıkarmaya devam edeceğiz. Hedefimiz gençler...

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım örgütü FAO’dan aldığınız ödül hepimizi gururlandırdı. Bu ödülün kurumunuza katkısı ne oldu?

Dile getirdiğiniz güzel duygularınız için DOĞA ailesi adına teşekkür ederim.
Bilirsiniz çaba sarf ettiğiniz ve iyi yaptığınızı düşündüğünüz bir konuda taktir edilmek her zaman insanları ve dolaylı olarak kurumları motive eder ve aynı zamanda farklı sorumluluklar da yükler. Biz de de böyle oldu.
Bunun ötesinde DOĞA’nın, FAO tarafından tüm dünyada 22 kişi ve kuruma layık gördüğü bu ödüle Türkiye Gıda Dernekleri Platformu tarafından aday gösterilmesi ve Tarım Bakanlığı tarafından önerilmesi de, bir gıda üreticisi olarak, tabii ki ödüle ilave anlam kazandıran bir unsur. Bunun bizleri olduğu kadar tüketicilerimizi de ilgilendirdiğini düşünüyorum. Çünkü, bu aynı zamanda, Türkiye’nin savaşlar, ekonomik krizler ve çalkantılarla dolu son 16 yılı boyunca gıdanın bu çok özel ve “niş” alanında üretim yapan Doğa’ya tüketicileri tarafından verilen desteğin hakedildiğini gösteren bir cevap...

Önümüzdeki günlerde sektörünüzde ne gibi gelişmeler bekliyorsunuz?

Biz yaptığımız işin kapsamı ve doğası gereği, konuya, öncelikle “katkısız ve doğal gıdalar”ın geleceği açısından bakıyoruz.. Bu bakış açısından değerlendirildiğinde; günümüzde insanların sağlıklarına verdikleri önem nedeni ile bu sektörün önümüzdeki yıl ve daha sonraki yıllarda da yükseliş trendinde olacağını beklemek yanlış olmaz.
Türkiye’de “sağlıklı beslenme” ve “doğal besinler” kavramları Batı’ya göre yaklaşık 10-15 yıllık bir ara ile gündeme geliyor... Bu gün hala “doğal ürün” denildiğinde, tüketici zihninde öncelikle “bitkisel çay” çağrışımı oluyor... Oysa ki, bu bir yaşam tarzı ve yalnızca “bitkisel çay” olmadığı gibi, bitkisel kökenli olmayan hammaddelere dayalı ürünleri de kapsıyor.
Bu bağlamda İnsanların beslenmelerine verdikleri önem paralelinde, önümüzdeki dönemde gıdada “doğal” ve “fonksiyonel” kavramının şu anda içinde bulunduğu karmaşadan bir miktar daha kurtulacağını düşünüyorum. Çünkü doğallık bir çok ön şartı da beraberinde getiren bir kavram. Bu kavram topluma anlatıldıkça ve tüketici ürünler üzerindeki etiket bilgilerini okuma alışkanlığını edindikçe, gerekli yasal denetim mekanizmalarının da işletildiği varsayımı ile, doğal besinlerin popülaritesini artan bir biçimde korumaması olanaksız.
Bitkisel çaylar da kuşkusuz bundan nasibini alacak. Bu nedenle, önümüzdeki dönemin bitki ve meyve çayları sektörünün büyüyeceği bir dönem olacağını düşünmek yanlış olmaz.